U KORAKU

Dejana Pavića (1962 – 2014) upoznao sam kao kolegu deset godina starijeg od mene. Miran, tih, povučen. Ne spada u grupu staraca sa kojima sam razgovarao i koji su se našli u ovoj knjizi. Sa dejanom, nažalost, nisam mogao da vodim razgovor. Ovo je moje slovo o ovom, po mnogo čemu, izuzetnom čoveku i istoričaru.

Rođen je u Sremskoj Mitrovici. Obreo se u Malom Zvorniku jer je njegov otac radio tamo. Predavao je istoriju i latinski jezik u školama opštine Mali Zvornik više od dvadeset godina. I, nekim čudom, zainteresovao se za istoriju Malog Zvornika.

Istrajavajući u svojoj preokupaciji istorijom 19. veka područja opštine Mali Zvornik, Dejan nas je darovao sa šest izuzetnih knjiga:

– Hronika razvoja školstva na području opštine Mali Zvornik, 2008.

– Biografija Avde Karabegovića Srbina, 2009.

– Knjiga o Radalju, 2011.

– Drinjani (Donja Trešnica, Budišić, Amajić, Čitluk, Gojsalica, Culine), 2012.

– Planinci i Porečani (Planina, Voljevci, Velika Reka), 2013.

– Brasinska ada, 2014.

Svih šest knjiga pripremio sam za štampu, a u četiri sam bio i recenzent.

Rad Dejana Pavića nedovoljno je vrednovan u lokalnoj sredini u kojoj je živeo i radio, i o kojoj je pisao. U vremenu kulturnog i nacionalnog razbaštinjenja, ovakav rad, naročito u delu Srbije u kome broj stanovnika nezaustavljivo opada, od neprocenjivog je značaja.

Dejanove knjige u sebi sadrže niz istorijskih, kulturoloških, prosvetnih, etničkih kao i političkih i diplomatskih potpitanja kojima je prilazio krajnje profesionalno i objektivno. Tako je pitanje odnosa pravoslavnog stanovništva i malozvorničkih muslimana sagledano kroz ono što je u tadašnjoj Srbiji, zemlji seljaka, bilo najvažnije – zemlju.

Njegove knjige rezultat su dugogodišnjeg istraživačkog rada arhivske građe i predstavljaju temelj za modernu istoriju ovog dela Srbije.

Dejan nije samo priređivač istorijskih tekstova, već autorski, kao istoričar istraživač od iskustva u svom poslu, pisao je o temama koje uveliko prevazilaze ograničenje naslova knjige, kao što je i iz 19. veka „zavirio“ u prvu deceniju 20. veka. Pokušavao je da ljudima, poniklim na ovim siromašnim prostorima, pomogne da pronađu odgovor na večito pitanje: ko smo mi, i gde su nam koreni.

Poseban kuruozitet u knjigama čine prilozi koji „podupiru“ sve ono o čemu je govorio.

Dejanove knjige, direktno ili indirektno, oslonjene su na Drinu, najlepšu reku na svetu, koja je i tada bila predmet sporova i nedoumica. Baš reka Drina postala je novi predmeta njegovog interesovanja. Umeo sam da kažem da Dejan više nije birao probleme kojima će se kao istoričar baviti već da se dešava suprotno, odnosno, da su problemi birali njega.

Zahvaljujući Dejanu, u blizini Malog Zvornika otkriveni su ostaci starih gradova – utvrđenje i crkva iz VI veka, a unutar njih manji bedemi iz X veka, srpskog kneza Časlava.

Ovaj vredni istoričar, i nadasve izuzetan čovek, koji je godinama pisao o istoriji našeg kraja, zapravo ispisivao je najvrednije stranice naše  istorije. U skorijoj budućnosti Dejanove knjige biće, najverovatnije, jedini referentni izvori o istoriji opštine Mali Zvornik.

Smatram da Dejanov rad zaslužuje znatno veću pažnju, a on, bar posthumno, status počasnog građanina opštine Mali Zvornik i posebno priznanje za negovanje i očuvanje istorije ovoga dela Srbije.

Napustio nas je prerano. Đorđe Balašević bi rekao zaustavljen u koraku i snu. Jedno je sigurno – svoj profesionalni rad posvetio je istoriji ovoga kraja. Uvrstio sam ga sa ponosom u ovu knjigu, svestan da to ne predstavlja nikakvo priznanje njegovom radu. Jednostavno, osetio sam potrebu da se i ona nađe na ovim stanama. Toliko mu, bar, dugujem.